Eerlijke Concurrentie in de Telecommarkt van Aruba: Een Langverwachte Doorbraak?

De Aruba Fair Trade Authority (AFTA) heeft een voorlopige beoordeling uitgebracht die de telecommarkt op Aruba mogelijk drastisch zou kunnen veranderen. Dit gebeurde naar aanleiding van een verzoek van de Minister van Economische Zaken en Communicatie, die de AFTA vroeg om advies over een rapport van het Nederlandse bureau Stratix.

Het rapport, getiteld “Vergoeding gebruik mobiele frequenties – meer maatschappelijke waarde voor Aruba”, presenteerde aanbevelingen voor de toewijzing van spectrum en het vergoedingsmodel voor 5G-frequenties. De bevindingen van AFTA werpen echter een kritisch licht op de voorstellen van Stratix, die op meerdere punten schadelijk zijn voor eerlijke concurrentie en de publieke belangen van Aruba.

SETAR en de Dominante Marktpositie

Volgens de AFTA is SETAR een telecomaanbieder met een dominante marktpositie. Dit betekent dat SETAR verplicht is derden toegang te geven tot haar netwerken tegen kostengeoriënteerde (groothandel) tarieven. Ondanks deze verplichting weigert SETAR al bijna 25 jaar dit te doen door toegang te verlenen tot haar mobiele netwerken, landgebonden glasvezelnetwerken en onderzeese kabels. Deze infrastructuur is essentieel voor kleinere aanbieders om te concurreren. Door de toegang te blokkeren, beperkt SETAR niet alleen concurrentie maar houdt het ook prijzen hoog en de keuze voor consumenten laag – een klassiek voorbeeld van misbruik van marktmacht.

Stratix: Advies Dat Mededinging  Schendt

Hoewel Stratix onafhankelijkheid en kwaliteit claimt, bevatten de aanbevelingen in het rapport meerdere elementen die de dominante positie van SETAR zouden versterken. Dit is opmerkelijk, vooral omdat Stratix de Nederlandse Mededingingsautoriteit (ACM) als een van hun opdrachtgevers vermeldt.

Kritiekpunten van de AFTA op Stratix:

1. Verdeling van het Spectrum:
   Stratix adviseerde om al het beschikbare spectrum toe te wijzen aan bestaande aanbieders, met de mogelijkheid om dit later te herverdelen wanneer nieuwe toetreders zich aandienen. De AFTA stelt terecht dat dit onnodig complex is en risico’s oplevert voor eerlijke concurrentie. Belangrijker nog, er is geen sprake van spectrumschaarste, waardoor er geen reden is om een publiek goed op deze manier aan “private” partijen, bedoeld wordt SETAR, toe te wijzen.
   
2. Uniforme Vergoedingen:
   Het voorstel van Stratix om een uniforme vergoeding vast te stellen voor zowel bestaande als nieuwe aanbieders is volgens AFTA nadelig voor concurrentie. Voor een dominante speler als SETAR zouden de kosten per klant hierdoor veel lager zijn dan voor een kleinere partij zoals Digicel of een nieuwe teotreder op de markt. Dit geeft SETAR een oneerlijk voordeel en ontmoedigt nieuwe toetreders, wat een directe belemmering vormt voor een open en competitieve markt.
   
3. Korte Termijn van Spectrumvergoedingen:
   Stratix stelde een periode van slechts vijf jaar voor spectrumvergoedingen voor. De AFTA vindt dit veel te kort. Netwerkinvesteringen hebben doorgaans veel langere afschrijvingstermijnen, en een korte periode creëert onzekerheid. Dit ontmoedigt investeringen, belemmert innovatie en beperkt de concurrentie. Bovendien versterkt dit monopolies, omdat nieuwe partijen met extra risico’s te maken krijgen, terwijl de gevestigde speler zoals SETAR haar marktmacht verder kan consolideren.

Het rapport lijkt wel op het lijf van SETAR te zijn geschreven die sinds december 2019 bekend heeft gemaakt dat zij samen met NOKIA haar 5G netwerk zal uitrollen. Tja, dan heb je wel die frequenties nodig en liefst tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, zoals een “all you can eat buffet” maar van frequenties. Anders dan de titel van het Stratix rapport bieden haar aanbevelingen geen meer maatschappelijke waarden voor Aruba.

Publieke Belangen of Publieke Dividenden?

De situatie rondom de aanbevelingen van Stratix brengt een fundamenteel dilemma aan het licht: wiens belangen worden hier eigenlijk beschermd? Spectrum is een publiek goed, bedoeld om eerlijk en efficiënt te worden verdeeld in het voordeel van de samenleving. Toch lijkt het voorstel om dit grotendeels toe te wijzen aan de  bestaande aanbieders – lees: SETAR – vooral gericht op het veiligstellen van hun dominante positie en marktaandeel.

Dit roept een prangende vraag op: wat weegt zwaarder? De publieke belangen van een eerlijke en competitieve spectrumverdeling, of de financiële belangen van de overheid als enige aandeelhouder van SETAR?

De overheid profiteert immers direct van SETAR’s monopoliepositie. Niet alleen ontvangt zij jaarlijks aanzienlijke dividenden van het bedrijf, maar SETAR heeft ook exclusiviteit voor alle overheidsdiensten op het gebied van telecom. Door deze nauwe financiële en operationele verwevenheid, lijkt de overheid meer gebaat te zijn bij het maximaliseren van de winst van SETAR dan bij het stimuleren van een eerlijke en competitieve telecommarkt die consumenten ten goede komt.

Deze dubbele rol van de overheid als aandeelhouder én hoeder van het publieke belang werpt een schaduw over de transparantie en rechtvaardigheid van het proces. Het risico bestaat dat de publieke belangen van consumenten – zoals lagere prijzen, betere dienstverlening en meer keuze – ondergeschikt worden gemaakt aan de winstdoelen van een staatsbedrijf.

Dit dilemma vraagt om kritische reflectie en moedige besluiten: kiest Aruba voor eerlijke concurrentie of voor het voortzetten van een monopolie dat vooral de overheid als aandeelhouder ten goede komt?

Tijd Voor Echte Verandering

De bevindingen van AFTA zijn een belangrijke eerste stap, maar het is duidelijk dat verdere actie nodig is. Het rapport wijst op andere potentiële misstanden in de telecommarkt die grondig onderzocht moeten worden. Ondanks dat de overheid de enige aandeelhouder van SETAR is, moet zij haar verantwoordelijkheid nemen om eerlijke concurrentie te waarborgen en ook vooral om AFTA haar werk verder te kunnen blijven doen.

Aruba verdient een telecommarkt waarin concurrentie wordt bevorderd, consumenten profiteren van lagere prijzen en betere diensten, en innovatie de ruimte krijgt om te bloeien. Stel je eens voor:

✅ Lagere prijzen voor iedereen
✅ Meer innovatieve en betrouwbare diensten
✅ Echte concurrentie in de markt

Het is tijd dat de AFTA onderzoekt of de huidige praktijken van SETAR eerlijk zijn. Zal de AFTA de volgende stap zetten en verder onderzoek doen? Of zal SETAR vrijwillig haar praktijken herzien en kiezen voor een open markt? Of blijft SETAR de ruimte krijgen om haar dominante positie in de telecommarkt te misbruiken?

De tijd zal het leren of Aruba kiest voor eerlijke concurrentie of blijft vasthouden aan het beschermen van haar monopolie.

Lees het volledige advies hier.