Kinderontvoering anno 2023: Doen we genoeg om onze kinderen te beschermen?

In deze column wil ik onze juridische en morele morele plicht om onze meest kwetsbare burgers, onze kinderen, te beschermen, centraal stellen. Deze week bekijk ik het leven van een vader, een moeder en hun minderjarige zoon, die naar Aruba kwamen op zoek naar een betere toekomst maar geen legale verblijfsstatus konden verkrijgen. Het verhaal van de moeder en het kind onthult de afschuwelijke uitdagingen waarmee ze werden geconfronteerd en werpt een blik op de dringende behoefte aan kinderbeschermingsmaatregelen en een grondige evaluatie van ons juridisch en openbaar diensten kader. Laten we eerst de feiten en juridische kaders van deze zaak verkennen.

Feiten

Dit verhaal gaat over een gezin dat in Aruba woont, bestaande uit een vader, een moeder en een vijfjarige zoon, allemaal hier illegaal en konden op elk moment worden uitgezet. De naam van de zoon is Isaias David VALLES ANDINO, geboren in Venezuela op 27 april 2018. Het gezin werd geconfronteerd met verdere uitdagingen toen het stel uit elkaar ging en de zoon bij zijn moeder bleef. Het leven was niet makkelijk, en op een gegeven moment zocht de moeder, gedreven door zorgen dat haar voormalige partner hun zoon mogelijk naar het buitenland zou meenemen, hulp bij de Voogdijraad. Terecht, want dat is de instantie om te worden ingeschakeld om de belangen van minderjarigen te behartigen:

“Doel van de organisatie: Het waarborgen en beschermen van het fundamentele recht van de minderjarige op een gezonde en evenwichtige ontwikkeling naar zelfstandigheid.”

Alleen in dit geval ging het anders, volgens een verklaring van de moeder, weigerde de Voogdijraad haar bijstand te verlenen vanwege haar illegale status op het eiland.  Met andere woorden, bij de Voogdijraad vond men een illegaal kind niet waardig om te worden beschermd! Als dit de reden is waarom de Voogdijraad ervoor heeft gekozen om niet in te grijpen of ondersteuning te bieden, zou dit niet alleen nalatigheid zijn van die specifieke ambtenaar, maar ook een schending van de grondrechten van de moeder en het kind. Er is een reden waarom de opstellers van onze grondwet een antidiscriminatieclausule en het recht op gezinsleven hebben opgenomen. Dit was een ernstig falen van het systeem. Het systeem is tekortgeschoten. 

Dit is een ernstige kwestie die bij de kern moet worden aangepakt. Dit mag niet opnieuw gebeuren. De verantwoordelijke minister, de minister van Justitie, moet alle nodige stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat de Voogdijraad de rechten van een kind niet negeert op basis van een gebrek aan legale verblijfsstatus. Leden van het parlement moeten hun toewijding aan goed bestuur en de rechten van kinderen tonen door parlementaire vragen aan de minister in te dienen. Wij als gemeenschap moeten weten wat er is gebeurd, hoe het is gebeurd en, nog belangrijker, dat dit niet opnieuw zal gebeuren. 

Maar dat was niet alles 

Vervolgens gebruikte de vader een ogenschijnlijk onschuldig voorwendsel om de zoon op te halen bij de moeder en hem mee te nemen naar een verjaardagsfeest. De moeder protesteerde. De situatie escaleerde en leidde tot een huiselijke ruzie. De vader greep en name het kind met geweld mee. Hij nam het kind mee in zijn auto en reed bijna over de moeder heen. Zoals u ook zal opmerken heeft de vader met zijn acties een aantal strafbare feiten gepleegd. De moeder wendde zich tot de politie om hulp, die enige hulp bood maar het incident verder niet belangrijk genoeg vond om een proces verbaal op te maken of om mevrouw te wijzen op de mogelijkheid om een klacht in te dienen. Wat zal dat zijn geweest? Een verkeerde inschatting? OF nalatigheid? De volgende dag hoorde ze dat de vader hun zoon zonder haar medeweten naar de luchthaven had gebracht en erin was geslaagd het eiland te verlaten en naar de Dominicaanse Republiek te gaan. Hoe kon dit gebeuren, vraagt u zich af? Nou, haar werd verteld dat de immigratiedienst niet op scherp stond OMDAT ER GEEN PROCES VERBAAL OF KLACHT  WAS INGEDIEND de vorige nacht! 

Bovendien stapte de vader blijkbaar met het kind in het vliegtuig zonder het paspoort van de zoon. Dit is ongelooflijk. Zelfs wanneer ik met mijn zoons (17) en (16) reis, moet ik een formulier downloaden, invullen, kopieën toevoegen van al mijn paspoorten, hun paspoorten en die van hun moeder, plus kopieën van retourtickets, en dit formulier plus bijlagen laten beoordelen, verifiëren en stempelen door de Immigratiedienst in J.G. Emanstraat. Op de dag van de reis vraagt de immigratiedienst op de luchthaven mij altijd om het gestempelde formulier. Zonder dat zal de immigratie mij niet met de jongens doorlaten. Als dat de regel is, waarom ging het plots bij de Immigratiedienst op de luchthaven anders? Het meest verbijsterende aspect van dit hele gebeuren is de mogelijkheid van de vader om met het kind aan boord van een vliegtuig te stappen zonder het paspoort van de zoon te bezitten. Dit roept ernstige zorgen op over de waakzaamheid en competentie van verschillende betrokken partijen, waaronder de incheck agent van de luchtvaartmaatschappij, beveiligingspersoneel op de luchthaven, immigratieambtenaren en incheck agenten van de luchtvaartmaatschappij. Waren ze nalatig of was er sprake van opzettelijk verzuim? De moeder bleef achter met het verontrustende idee dat de autoriteiten in Aruba de rechten van haar kind niet hadden beschermd. Dit is een ernstig falen van de autoriteiten van Aruba om de rechten van het kind en de moeder te beschermen. Ook hier ging het kennelijk mis.

Juridisch Kader 

Op grond van de constitutionele structuur van het Koninkrijk is het vereist dat Nederland acties onderneemt voor het toetreden van verdragen door Aruba. In de praktijk is Nederland heel actief bij het toetreden tot nieuwe verdragen. Aruba en de andere Nederlandse Caribische eilanden zijn doorgaans minder actief of aanzienlijk trager in het toetreden tot verdragen. Misschien omdat onze politici te veel tijd besteden aan het poseren voor foto’s voor hun FB. 

Kinderenverdragen 

Er is een Verdrag inzake de Rechten van het Kind uit 1989. Dit verdrag trad op 8 maart 1995 in werking voor Nederland. Destijds wilden Aruba en de Antillen niet dat het Koninkrijk (Nederland) het Verdrag voor hen ratificeerde. Aruba zei zoiets als: 

“Dit is ingewikkeld en we hebben niet de nodige wetten om het Verdrag uit te voeren.” 

De Antillen gingen verder en zeiden:

“We zijn onzeker of we zo’n Verdrag willen; we zullen erover nadenken en u laten weten.”

Opmerkelijk genoeg lijken de politici in de tropen de rechten van kinderen niet belangrijk genoeg te vinden. Op 18 november 2002 trad het Verdrag in werking voor Aruba. In tegenstelling tot Nederland heeft Aruba echter geen specifieke wetten ingevoerd om inhoud te geven aan dit Verdrag. 

Verdrag inzake Kinderontvoering 

Er is ook een (zeer) specifiek verdrag inzake kinderontvoering, namelijk het Verdrag betreffende de burgerrechtelijke aspecten van internationale kinderontvoering van Den Haag (1980). Dit verdrag is ontworpen om kinderontvoering over de grenzen heen te bestrijden. Nederland en de BES-eilanden hebben dit proces al afgerond. Dit verdrag is geldig in Nederland. Het doel van het Verdrag is om kinderen te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van internationale ontvoering door een ouder, door het aanmoedigen van de snelle terugkeer van ontvoerde kinderen naar hun land van gewone verblijfplaats en om de effectieve rechten van toegang tot een kind te organiseren of veilig te stellen. Het idee is dat kwesties van voogdij en omgang over het algemeen moeten worden beslist door de juiste rechtbank in het land van de gewone verblijfplaats van het kind. 

Niet voor Aruba 

Het probleem is dat Aruba Nederland NIET heeft gevraagd om medegelding van dit verdrag voor Aruba. Het is al veertig (40) jaar geleden! Opnieuw lijkt niemand zich hier druk over te maken. Zelfs een voormalig president van het Gemeenschappelijk Hof pleitte voor deze ratificatie tijdens een van zijn toespraken. De regering luisterde echter niet en luistert nog steeds niet.. Het ontbreken van deze medegelding wijst op een juridische leemte die dringend moet worden aangepakt. 

Gemiste kans 

Deze moeder en dit kind zouden zeker beter beschermd zijn geweest als het verdrag inzake kinderontvoering van kracht was geweest en de regering lokale wetten had aangepast om de belangen van de moeder en het kind te beschermen. Waar wachten we op? Zullen we, als beleidsbepalers, wetgevers, de Voogdijraad, immigratieambtenaren, politieagenten en de gemeenschap, dit incident maat laten voor wat het is omdat het kind hier illegaal was? Is dat onze morele maatstaf? Zullen we ons pas druk maken om een kinderontvoering slachtoffer wanneer een van onze kinderen dat wordt? 

Stand van zaken

Per heden en voor zover ik mij heb laten berichten, heeft het Openbaar Ministerie nog geen aanklachten tegen de vader geformaliseerd voor mogelijke misdrijven of overtredingen begaan op Aruba. Ik begrijp dat de aanklager geen aanklachten zal indienen, daarom heeft de moeder inmiddels een klacht ingediend bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie tegen de beslissing van de Officier van Justitie om geen vervolging stappen te nemen. Uit ervaring kan ik u vertellen dat die klacht wel enige tijd in beslag kan nemen. Als het succesvol is, zal de officier van justitie alsnog aanklachten moeten indienen en een onderzoek starten, maar zowel de vader als de zoon zijn er niet mee. Wat dan? Internationale hulp inroepen dan?. Als de internationale hulp  nodig is, zullen de andere landen het verzoek van Aruba wel serieus nemen? Ten slotte kiest Aruba ervoor om al meer dan 40 jaar geen deel uit te maken van het verdrag inzake kinderontvoering. Waarom zouden andere landen zich dus druk moeten maken? Hopelijk doen zij dit voor de belangen van het kind. Ik begrijp dat de moeder het eiland ook heeft verlaten om haar zoon te gaan zoeken en hopelijk te vinden. Zal ze daartoe in staat zijn? Wat zal er met het kind gebeuren? Is hij veilig? Alleen de tijd zal ons de antwoorden geven. 

Een Amerikaans of Nederlands kind? 

Misschien is deze zaak met de illegale Venezolaan niet interessant genoeg. Zal het misschien interessant worden voor de regering en het Openbaar Ministerie als een ouder of vreemdeling het kind van een Amerikaanse of Nederlandse toerist ontvoert en verdwijnt naar de Dominicaanse Republiek of Venezuela? Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken voldoet de regering van Aruba niet volledig aan de minimumnormen voor de uitbanning van mensenhandel. Het ministerie geeft ook aan dat er meer moet worden gedaan voor alle kwetsbare groepen, waaronder vrouwen in de commerciële seksindustrie, vastgehouden migranten, huishoudelijk personeel en migranten die werken in de bouw, supermarkten en detailhandel. De moeder en kind in kwestie lijken in deze categorie te vallen.

Het beeld van de treurende, ongedocumenteerde Venezolaanse moeder maakte geen indruk op de lokale autoriteiten. Heel anders dan een paar jaar geleden, toen dezelfde autoriteiten de beelden zagen van een treurende moeder uit Alabama die wanhopig op zoek was naar haar vermiste dochter. Moeten we wachten tot de camera’s van CNN, Fox, ABC en NBC terugkeren voordat we actie ondernemen? Hebben we niet geleerd van het verleden? Was de prijs die we in het verleden hebben betaald niet hoog genoeg? 

Oproep 

Gezien deze recente gebeurtenissen is het van essentieel belang dat wij als gemeenschap een standpunt innemen. We moeten de regering van Aruba aansporen om haar standpunt ten aanzien van het Verdrag inzake Kinderontvoering te heroverwegen en actie te ondernemen en niet de zoveelste commissie gaan benoemen voor een mooie foto op hun FB en daarna achterover gaan leunen. 

Het verdrag biedt een goed ingeburgerd internationaal juridisch kader voor het aanpakken van grensoverschrijdende gevallen van kinderontvoering, een kader dat Aruba dringend nodig heeft. De regering van Aruba moet actief streven naar de ratificatie van het Verdrag inzake Kinderontvoering. Als gemeenschap moeten wij ons ook achter deze zaak scharen als we geven om het welzijn van kinderen. 

Door ons juridisch kader af te stemmen op internationale normen, kunnen we niet alleen de bescherming van kinderen binnen en buiten onze grenzen versterken, maar ook een duidelijke boodschap sturen dat de rechten en het welzijn van kinderen in Aruba niet-onderhandelbare prioriteiten zijn. Laten we deze tragische gebeurtenis omvormen tot een katalysator voor verandering. Laten we een veiligere toekomst voor onze kinderen eisen, waarin hun rechten en welzijn voorop staan. Samen kunnen we ervoor zorgen dat geen enkel kind in Aruba zo’n afschuwelijke beproeving ondergaat in de toekomst.